Toplum Çevirmenliği Nedir?
Geçmişten günümüze farklı kültürlerden, farklı dillerden birçok insan, halk ve kitle birbirleriyle iletişim kurmak, etkileşime geçmek ihtiyacı hissetmiştir. Bu ihtiyaç günümüzde ise dünyadaki kültürler arası bariyerlerin yıkılmış olması nedeniyle daha da önemli bir hal almaktadır.Durum bu iken farklı kültürlerin, farklı dillerin arasındaki etkileşimi sağlamak hayati önem arz etmeye başlamıştır. İşte tam da bu noktada imdadımıza tercüme (sözlü çeviri) çıkmaktadır.
Tercüme dilimizde “sözlü çeviri” anlamına gelmektedir; ancak, hem yazılı hem de sözlü yapılan faaliyetlere genel olarak çeviri adını da verebilmekteyiz. Sözlü çeviri temelde bir dilin farklı bir dilde ifade edilmesi; yani bir dilden başka dillere yapılan çeviri anlamına gelmektedir. Tarih boyunca kendine geniş bir yer edinen sözlü çeviri faaliyeti insanların gündelik hayatlarında da sıklıkla başvurmak durumunda kaldığı, farklı birçok alana hitap edebilen oldukça geniş kapsamlı bir kavramdır. Hukuktan tıpa; edebiyattan ticarete; diplomasiden sosyal yardımlaşma kuruluşlarına kadar farklı birçok alanda sözlü çevirinin etkinliğinden bahsedebilmekteyiz. Zaman zaman ise bir toplum içinde konuştukları dil sebebiyle sosyal hizmetlere ulaşmakta zorluk çeken insanlara yardım etmek amacıyla da sözlü çeviriye başvurulmaktadır. Durum böyle olduğunda bu kişilerin bu sosyal hizmetleri almasını sağlamak adına imdadımıza yetişen çeviri yöntemi ise toplum çevirmenliğidir. Gelin birlikte toplum çevirmenliğinin nasıl bir tür olduğunu ayrıntılarıyla keşfedelim.
Toplumun Tamamına Hitap Edebilmek: Toplum Çevirmenliği
Oldukça geniş bir kitleye hitap eden sözlü çeviri faaliyetinin doğal olarak kendi içinde alt türleri oluşmuştur. Bu alt türler farklı birçok alana hitap etmektedir ve mensup olduğu alana odaklanarak çevirinin daha düzgün, daha kaliteli olmasını amaçlar. Her bir tür ise farklı uzmanlık becerileri gerektirmektedir. Farklı kültürlerden, farklı dillerden bireylerin sözlü iletişimini sağlamak sözlü çeviriyle mümkün olabilmektedir.
Bulundukları ülkenin dilini bilmeyen bireylerin kurtarıcısı olabilen sözlü çeviri resmi ve gayri resmi birçok alanda bireylerin en sık başvurduğu yöntemlerden biri olabilmektedir. Özellikle; bulundukları ülkenin kültürüne aşina olmayan, dilini bilmeyen bireylerin resmi kurumlar, eğitim kurumları veya sağlık kurumları gibi ortamlardaki temaslarında, yapacakları işlemlerde ya da bu ülkelerin kendilerine sundukları sosyal hizmetleri alabilmelerinde bu bireylere en büyük yardımız sağlayacak unsur olarak karşımıza toplum çevirmenliği çıkar.
Toplum çevirmenliği (İngilizce: “community interpreting” / Fransızca: “interpretariat communautaire”) sözlü çeviri türlerinden biridir ve İngilizce’de “public service interpreting” olarak da bilinmektedir. Kamu kurumlarıyla bireyler arasında iletişim kurulmasında çeviriye başvurulması gerektiğinde toplum çevirmenliği karşımıza çıkar.
Okullar, hastaneler, devlet daireleri, gümrük ve pasaport kontrol noktaları veya emniyet merkezleri toplum çevirmenliğinin gerçekleştiği ortamlardır. Bu alanda en çok diyalog çevirisine ve ardıl çeviriye başvurulmaktadır; fakat zaman zaman fısıltı çevirisi de kullanılabilir. Tercümanların çeviri yaptıkları alana göre kendilerinden istenen beceriler değişiklik gösterebilir. Bu genelde ardıl çeviri şeklinde verilen bir hizmet olup, teknolojinin gelişmesiyle birlikte gerek olay yerinden gerekse telekonferans ya da telefon sistemleri üzerinden sağlanmaktadır.
Toplum çevirmenliği özellikle Avustralya, Kanada, İngiltere ve İskandinav ülkelerinde yaygın şekilde ve kurumsallaşmış olarak uygulanmaktadır. Özellikle Avustralya bu bağlamda öncü rol oynamıştır. Genelde bir göçmenler ülkesi olması dolayısıyla içinde bulundurduğu pek çok etnik ve kültürel grubun devlet hizmetlerine erişimde eşitlik sağlayabilmek için toplum çevirmenliği hizmetleri, akreditasyon sınavları ve eğitim programları başlatmıştır. Türkiye’de ise kavramsal olarak toplum çevirmenliği söylemiyle yeni yeni oturmaktadır. Toplum çevirmenlerinin mahkeme, karakol, evlendirme dairesi, tapu dairesi vb. devlet kurumlarında aynı dili konuşmayan tarafların işlerinin çözümünde bilirkişi sıfatlı bir dil hizmetleri çözüm ortağı olduğunu da söylememiz mümkündür.